Güneysu'nun eski adı olan Potomya adının kaynağına ait söylenceler birbirine yakındır. Birincisi, Rumca üç büyük derenin (çayın) birleştiği yer anlamında olan Potomya`dır.
İkinci söylence, birinciye yakın bir tanımlama gösterir. Buna göre Potomya adının aslı, yörede çok sayıda dere ve çay olmasına dayanarak Rumca Potamas (Irmak yurdu) anlamında olan Potomia`dan gelmektedir. Bölge Osmanlı`ların fethinden önce ve sonra Potomiya adıyla anıldı.
Zamanla bu isim değişime uğrayarak Potomya oldu. Cumhuriyetin kurulmasıyla da Güneysu ismini aldı. Güneysu (Potomya) Rize`ye yakın olduğundan Rize`nin tarihi ile birlikte anılmaktadır. Güneysu`nun tarih öncesi çağlarıyla ilgili yapılan araştırmada, bölge yontma taş çağından sonra iskan görmüştür.
Güneysu`nun MÖ 650-500 yıllarında Miletliler tarafından küçük bir Pazar yeri olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. Güneysu, M.Ö. 606 yılında kısa bir süre için Medler`in hakimiyeti altlına girmiş daha sonra sırasıyla Persler`in, Pontus Devleti`nin, Roma İmparatorluğu`nun, Bizans İmparatorluğu`nun ve Trabzon Rum Devleti`nin egemenliğine girmiştir. Malazgirt Zaferinden sonra bir ara Selçuklu Devletinin yönetimine girmiş ise de Trabzon Rum devleti bölgeye hakim olmuştur.
1461 yılında Fatih Sultan Mehmet`in Trabzon`u fethinden sonra, Osmanlı İmparatorluğuna katılmıştır. 1880`de Trabzon Vilayetinin Merkez, Gümüşhane ve Lazistan olmak üzere 3 sancağı vardı. Bir kaza olan Rize, Lazistan Sancağına, Potomya ise Rize Kazasına bağlıydı. Trabzon Vilayeti ve Lazistan Sancağı bu yönetsel bölümlerini 1918`e kadar korudu. Lazistan Sancağı`nın başlıca yöneticileri 1 mutasarrıf, 4 kaymakam ve 8 müdür idi. Müslümanların dinsel hizmetlerini müftü ve naipler yerine getirmekteydi. 20 Nisan 1924`te Rize il durumuna getirildi.
Güneysu` da Rize`ye bağlandı. 1933 yılında bazı illerin birleştirilmesine ilişkin kanunla Artvin ve Rize, Çoruh adı altında Rize Merkez olmak üzere yeni bir il durumuna getirildi. Güneysu` da Çoruh iline bağlandı. 1936 yılında Çoruh ili kaldırılarak yalnızca Pazar ilçesine sahip olan Rize ili oluşturuldu.
Güneysu yeniden Rize`ye bağlandı. Güneysu Rize iline köy olarak bağlı iken, 18 Ağustos 1941 tarihli Kararname ile Merkezi Ulucami Köyü olmak üzere; Küçükcami, Kiremit, Dumankaya, Tepebaşı, Kıbledağı,Gürgen, İslahiye, Adacami, Pazarköy, Zincirliköprü Köylerinden oluşan, Güneysu adıyla Rize İline bağlı bir nahiye olarak kurulmuştur. 12.06.1969 yılında Ulucami ve Küçükcami köyleri birleşerek Güneysu Belediye teşkilatı kuruldu.
İlk seçimlerde Yusuf Hazavitligil belediye başkanı oldu. 1973-1989 yılları arasında Hilmi Mamati belediye başkanlığı yaptı. Güneysu Rize`ye bağlı bir bucak (nahiye) iken, 04.07.1987 gün 3392 sayılı kanunla ilçe oldu. Bir yıl sonra Kaymakamlık ve adliye teşkilatı hizmete başladı. 1989- 1999 yılları arasında da belediye başkanlığını Hakki Bayraktar yaptı. 1999 ile 2014 yılları arası Ahmet Minder, 2014 ile 2019 yılları arası Halil Turan görev yaparken, 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde Rıfat Özer seçilerek görevine devam etmektedir. Güneysu`da Türkçe dışında konuşulan yerel dil bulunmamaktadır.
Türkçe olmayan bazı adlar bir sure birlikte yaşanılan gayrimüslim halktan kalan etkiler olarak görülmektedir. Güneysu`da yazılı tarih adına mezar taşları ve 1583 tarihli Osmanlı Tapu Tahrir Defterinin Rize bölümünde Potomya Karyesi 6 yerleşim yeri ve 279 hane nüfusu olduğu bildirilmektedir.
Güneysunun eski adı olan Potomya adının kaynağına ait söylenceler birbirine yakındır. Birincisi,
Rumca üç büyük derenin (çayın) birleştiği yer anlamında olan Potomya’dır. İkinci söylence, birinciye yakın bir tanımlama gösterir. Buna göre Potomya adının aslı, yörede çok sayıda dere ve çay olmasına dayanarak Rumca Potamas (Irmak yurdu) anlamında olan Potomia’dan gelmektedir. Bölge Osmanlı’ların fethinden önce ve sonra Potomiya adıyla anıldı. Zamanla bu isim değişime uğrayarak Potomya oldu. Cumhuriyetin kurulmasıyla da Güneysu ismini aldı. Güneysu (Potomya) Rize’ye yakın olduğundan Rize’nin tarihi ile birlikte anılmaktadır.
Güneysu’nun tarih öncesi çağlarıyla ilgili yapılan araştırmada, bölge yontma taş çağından sonra iskan görmüştür. Güneysu’nun MÖ 650-500 yıllarında Miletliler tarafından küçük bir Pazar yeri olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. Güneysu, M.Ö. 606 yılında kısa bir süre için Medler’in hakimiyeti altlına girmiş daha sonra sırasıyla Persler’in, Pontus Devleti’nin, Roma İmparatorluğu’nun, Bizans İmparatorluğu’nun ve Trabzon Rum Devleti’nin egemenliğine girmiştir.
Malazgirt Zaferinden sonra bir ara Selçuklu Devletinin yönetimine girmiş ise de Trabzon Rum devleti bölgeye hakim olmuştur. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethinden sonra, Osmanlı İmparatorluğuna katılmıştır.
1880’de Trabzon Vilayetinin Merkez, Gümüşhane ve Lazistan olmak üzere 3 sancağı vardı. Bir kaza olan Rize, Lazistan Sancağına, Potomya ise Rize Kazasına bağlıydı. Trabzon Vilayeti ve Lazistan Sancağı bu yönetsel bölümlerini 1918’e kadar korudu. Lazistan Sancağı’nın başlıca yöneticileri 1 mutasarrıf, 4 kaymakam ve 8 müdür idi. Müslümanların dinsel hizmetlerini müftü ve naipler yerine getirmekteydi.
20 Nisan 1924’te Rize il durumuna getirildi. Güneysu’ da Rize’ye bağlandı. 1933 yılında bazı illerin birleştirilmesine ilişkin kanunla Artvin ve Rize, Çoruh adı altında Rize Merkez olmak üzere yeni bir il durumuna getirildi. Güneysu’ da Çoruh iline bağlandı. 1936 yılında Çoruh ili kaldırılarak yalnızca Pazar ilçesine sahip olan Rize ili oluşturuldu. Güneysu yeniden Rize’ye bağlandı. Güneysu Rize iline köy olarak bağlı iken, 18 Ağustos 1941 tarihli Kararname ile Merkezi Ulucami Köyü olmak üzere; Küçükcami, Kiremit, Dumankaya, Tepebaşı, Kıbledağı,Gürgen, İslahiye, Adacami, Pazarköy, Zincirliköprü Köylerinden oluşan, Güneysu adıyla Rize İline bağlı bir nahiye olarak kurulmuştur. 12.06.1969 yılında Ulucami ve Küçükcami köyleri birleşerek Güneysu Belediye teşkilatı kuruldu.
İlk seçimlerde Yusuf Hazavitligil belediye başkanı oldu. 1973-1989 yılları arasında Hilmi Mamati belediye başkanlığı yaptı. Güneysu Rize’ye bağlı bir bucak (nahiye) iken, 04.07.1987 gün 3392 sayılı kanunla ilçe oldu. Bir yıl sonra Kaymakamlık ve adliye teşkilatı hizmete başladı. 1989- 99 yılları arasında da belediye başkanlığını Hakki Bayraktar yaptı. 1999 ile 2014 yılları arası Ahmet MİNDER belediye başkanlığı görevini yürütürken, 2014 ile 2019 tarihleri arası Halil TURAN belediye başkanlığı yaptı, 2019 yerel seçimlerinde Rıfat ÖZER belediye başkanı seçildi ve göreve devam etmektedir.
Güneysu’da Türkçe dışında konuşulan yerel dil bulunmamaktadır. Türkçe olmayan bazı adlar bir sure birlikte yaşanılan gayrimüslim halktan kalan etkiler olarak görülmektedir. Güneysu’da yazılı tarih adına mezar taşları ve 1583 tarihli Osmanlı Tapu Tahrir Defterinin Rize bölümünde Potomya Karyesi 6 yerleşim yeri ve 279 hane nüfusu olduğu bildirilmektedir.